Pełni niezwykle ważną funkcję. Odpowiada za nawilżanie okolic intymnych, ułatwiając współżycie i chroniąc przed podrażnieniami. Znajduje się po obu stronach wejścia do pochwy, choć wiele kobiet nie zdaje sobie sprawy z jego istnienia. Mowa o gruczole Bartholina, który w normalnych warunkach pracuje niezauważalnie. Zdarza się jednak, że dochodzi do stanu zapalnego – bolesnego, często utrudniającego codzienne funkcjonowanie. Zapalenie gruczołu Bartholina nie jest groźne i poddaje się leczeniu. Niestety, wiąże się z wieloma uciążliwymi dolegliwościami, które mogą powodować dyskomfort i ból.

• Dlaczego dochodzi do zapalenia?
•  Jakie objawy powinny Cię zaniepokoić?
•  Jakie są metody leczenia i czy można temu zapobiec? 

Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w dalszej części artykułu!

Gruczoł Bartholina – czym jest i za co odpowiada?

Gruczoły Bartholina to niewielkie, symetryczne struktury, znajdujące się po obu stronach przedsionka pochwy, w jej dolnej części. Choć są małe i na co dzień pracują niezauważalnie, odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia i komfortu okolic intymnych. Ich głównym zadaniem jest produkcja śluzu, który pełni kilka ważnych funkcji. 

Po pierwsze, odpowiada za nawilżenie pochwy, szczególnie podczas współżycia, zmniejszając tarcie i zapobiegając podrażnieniom błony śluzowej. Dzięki temu stosunek seksualny jest komfortowy i bezbolesny. 

Po drugie, wydzielina gruczołów pełni rolę naturalnej bariery ochronnej – śluz pomaga ograniczać wnikanie patogenów do pochwy, zmniejszając ryzyko infekcji. 

Po trzecie, odpowiednia ilość śluzu wspomaga utrzymanie równowagi mikrobiologicznej, co jest kluczowe dla zdrowia intymnego i zapobiegania nawracającym infekcjom.

Jednak co się stanie, jeśli naturalna praca gruczołu zostanie zakłócona?

W normalnych warunkach wydzielina gruczołów Bartholina swobodnie wypływa cienkimi kanalikami, nie powodując żadnych dolegliwości. Problem pojawia się wtedy, kiedy ujście gruczołu zostaje zablokowane, co prowadzi do gromadzenia śluzu i powstania torbieli. Może ona początkowo nie dawać żadnych objawów, ale jeśli dojdzie do nadkażenia bakteryjnego, rozwija się bolesny stan zapalny, który może przekształcić się w ropień. To właśnie wtedy pojawiają się nieprzyjemne dolegliwości, takie jak obrzęk, zaczerwienienie, ból i dyskomfort.

Etapy zapalenia gruczołu Bartholina w skrócie:

• Torbiel bez objawów – ujście gruczołu jest zablokowane, ale brak bólu i zaczerwienienia.
• Zapalenie torbieli – pojawia się obrzęk, zaczerwienienie, dyskomfort, ale bez ropy.‍
• Ropień – stan zapalny nasila się, ból staje się silny, może pojawić się gorączka i ropna wydzielina.

Zapalenie gruczołu Bartholina – jak je rozpoznać?

Warto podkreślić, że zapalenie gruczołu Bartholina może pojawić się nagle i początkowo dawać niespecyficzne objawy, które łatwo można zignorować. Zwróć jednak uwagę na pierwsze symptomy, aby zapobiec rozwojowi poważniejszego stanu zapalnego. Jakie?

Obrzęk i zaczerwienienie

Jeśli zauważysz zgrubienie lub obrzęk w okolicy wejścia do pochwy, zwróć uwagę na to, czy stopniowo się powiększa. Na początku może być ono ledwo wyczuwalne, ale z czasem może stać się coraz bardziej widoczne i uciążliwe. Spróbuj delikatnie dotknąć zmienionego miejsca – jeśli jest tkliwe, bolesne lub ocieplone, może to być oznaka rozwijającego się stanu zapalnego.

Dyskomfort i uczucie napięcia

Masz wrażenie, jakby coś uciskało w okolicy pochwy? Czujesz napięcie, rozpieranie lub delikatny ból, zwłaszcza przy chodzeniu, siedzeniu czy stosunku? To może być pierwsza oznaka, że w gruczole Bartholina zaczyna gromadzić się wydzielina, a jego ujście zostało zablokowane.

Bolesność i powiększający się guzek

Jeśli infekcja postępuje, zgrubienie może przekształcić się w bolesny, twardy guzek. Możesz wyczuć go pod palcami jako niewielką kulkę lub większy, bolesny obrzęk po jednej stronie pochwy. Czasami rośnie bardzo szybko i sprawia, że każda aktywność (nawet zwykłe chodzenie), staje się nieprzyjemna.

Gorączka i złe samopoczucie

A co, jeśli nagle zaczynasz czuć się osłabiona? Pojawia się stan podgorączkowy lub gorączka? Możesz mieć dreszcze, uczucie ogólnego rozbicia i osłabienia. Jeśli te objawy towarzyszą bólowi w okolicy gruczołu Bartholina, może to oznaczać, że infekcja się zaostrza i organizm zaczyna walczyć z bakterią.

Wyciek ropnej treści

Jeśli ropień osiągnie duże rozmiary, może samoistnie pęknąć, powodując wyciek gęstej, żółtawej lub zielonkawej wydzieliny o nieprzyjemnym zapachu. Czasami może to przynieść chwilową ulgę w bólu, ale to nie oznacza, że problem został całkowicie rozwiązany. Infekcja nadal może się rozwijać, a ropień, który nie do końca został opróżniony, może nawrócić. Dlatego w takiej sytuacji warto skonsultować się z lekarzem, nawet jeśli objawy na chwilę ustąpią. Specjalista oceni, czy konieczne jest dalsze leczenie, np. antybiotykoterapia lub drenaż, aby uniknąć nawrotów i powikłań. 

Pamiętaj: im szybciej zareagujesz, tym szybciej wrócisz do pełnego komfortu.

Zapalenie gruczołu Bartholina – domowe sposoby?

Choć w internecie można znaleźć wiele domowych sposobów na zapalenie gruczołu Bartholina, warto pamiętać, że jest to schorzenie, które wymaga oceny i leczenia przez specjalistę. W przeciwieństwie do drobnych infekcji intymnych, stan zapalny może się zaostrzyć, a brak właściwej interwencji prowadzić do powstania ropnia, silnego bólu i w niektórych przypadkach konieczności przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego. Kiedy zatem warto udać się do ginekologa?

Jeśli odczuwasz ból, zauważysz obrzęk lub wyczujesz guzek w okolicy wejścia do pochwy, warto jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą. Wczesna wizyta może pomóc uniknąć powikłań, nawrotów i sprawić, że leczenie będzie mniej inwazyjne. Profilaktyka i regularny wizyty kontrolne są równie ważne. Często pierwsze zmiany można zauważyć podczas rutynowych badań ginekologicznych, zanim stan zapalny się zaostrzy.

A co z domowymi sposobami? W początkowych stadiach zapalenia, nim dojdzie do powstania ropnia, niektóre domowe sposoby mogą pomóc złagodzić Twój dyskomfort, ale nie zastąpią one profesjonalnej diagnostyki i leczenia! Jeśli objawy są łagodne, a stan zapalny nie postępuje, możesz wypróbować kilka domowych metod wspierających: 

• Rób ciepłe nasiadówki w wodzie z rumiankiem, szałwią lub korą dębu, aby złagodzić stan zapalny.
• Stosuj kąpiele z dodatkiem ziół, które działają przeciwzapalnie i wspierają regenerację.
• Nakładaj ciepłe okłady z ręcznika lub termoforu, aby wspomóc naturalne opróżnienie gruczołu.
• Noś luźną, bawełnianą bieliznę, aby zmniejszyć ryzyko podrażnień i ucisku na obrzęknięty gruczoł.
• Unikaj długiego siedzenia, intensywnych ćwiczeń i współżycia, aby nie nasilać bólu i obrzęku.‍
• Wzmacniaj odporność zdrową dietą i probiotykami, aby wspierać naturalną florę bakteryjną.

Zapalenie gruczołu Bartholina – farmakologiczne metody leczenia 

Jeśli infekcja dopiero się zaczyna, a torbiel nie przekształciła się jeszcze w bolesny ropień, najczęściej leczenie opiera się na metodach farmakologicznych zaleconych przez lekarza. Celem terapii jest zahamowanie stanu zapalnego, złagodzenie objawów i zapobieganie dalszemu rozwojowi infekcji. Jaki są możliwe metody leczenia?

• Antybiotyki – jeśli lekarz stwierdzi, że infekcja ma podłoże bakteryjne, może zalecić antybiotyki doustne lub stosowane miejscowo, aby zahamować rozwój bakterii i zmniejszyć ryzyko powstania ropnia.
• Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne – niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen, ketoprofen) pomagają złagodzić ból, zmniejszyć obrzęk i ograniczyć stan zapalny.
• Drenaż torbieli – jeśli nagromadzona wydzielina nie opróżnia się samoistnie, lekarz może wykonać drenaż, czyli nacięcie torbieli i usunięcie zalegającej treści. Zabieg wykonuje się w warunkach ambulatoryjnych, najczęściej w znieczuleniu miejscowym.
• Założenie cewnika Worda (inaczej metoda balonika) – aby zapobiec ponownemu zamknięciu przewodu gruczołu, lekarz może wprowadzić mały silikonowy cewnik, który umożliwia stopniowe opróżnianie torbieli i utrzymanie drożności przewodu. Cewnik pozostaje na miejscu przez kilka tygodni (zazwyczaj 4–6), co pozwala na prawidłowe gojenie i zmniejsza ryzyko nawrotów.
• Kontrola stanu zapalnego – lekarz może zalecić regularne wizyty kontrolne, aby monitorować proces leczenia i sprawdzić, czy stan zapalny się cofa.

Zapalenie gruczołu Bartholina – marsupializacja

Marsupializacja to jedna z najczęściej stosowanych metod leczenia torbieli gruczołu Bartholina, szczególnie w przypadku nawracających zmian. Zabieg polega na chirurgicznym otwarciu torbieli lub ropnia i utworzeniu nowego, trwałego ujścia dla wydzieliny gruczołu, co zmniejsza ryzyko ponownego zatkania przewodu i powstawania kolejnych torbieli.

Marsupializację wykonuje się w warunkach ambulatoryjnych lub szpitalnych, w zależności od stopnia zaawansowania schorzenia i stanu pacjentki. Zabieg trwa około 20–30 minut i jest przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym lub krótkim dożylnym. Jeśli nie występują powikłania, pacjentka może wrócić do domu tego samego dnia.

Jakie są główny przyczyny zapalenia gruczołu Bartholina

Wspomniałam już, że zapalenie gruczołu Bartholina rozwija się wtedy, gdy ujście gruczołu zostaje zablokowane. Wówczas dochodzi do nagromadzenia wydzieliny i powstania torbieli. Jeśli dodatkowo dojdzie do zakażenia bakteryjnego, stan zapalny może się zaostrzyć, prowadząc do powstania bolesnego ropnia. Tylko… co sprawia, że naturalny proces zostaje zaburzony? Przyczyn może być wiele: infekcja, podrażnienie, osłabiona odporność lub zmiany hormonalne, a często kombinacja kilku tych czynników prowadzi do rozwoju problemu.

Do najczęstszych przyczyn zapalenia gruczołu Bartholina zaliczyć można:

Infekcje bakteryjne

Uznaje się, że jednym z głównych czynników zapalenia gruczołu Bartholina są bakterie, które mogą pochodzić zarówno z naturalnej flory bakteryjnej organizmu lub być przenoszone drogą płciową. Drobnoustroje te mogą przedostać się do gruczołu Bartholina, wywołując stan zapalny.

Niewłaściwa higiena miejsc intymnych

Zarówno nadmierna higiena, jak i niewłaściwe nawyki pielęgnacyjne mogą zwiększać ryzyko zapalenia gruczołu Bartholina. Jeśli okolice intymne nie są myte regularnie lub oczyszczane w nieprawidłowy sposób (na przykład w kierunku od odbytu do pochwy), bakterie mogą łatwo przedostać się do przewodów gruczołu, powodując zakażenie. Brak odpowiedniej higieny sprzyja również namnażaniu drobnoustrojów, co zwiększa ryzyko stanów zapalnych. Warto w tym miejscu podkreślić, że nadmierna higiena miejsc intymnych również może zaszkodzić. Zbyt częste mycie i stosowanie agresywnych środków do higieny intymnej, takich jak kosmetyki zawierające silne detergenty, perfumy czy alkohol, mogą  prowadzić do podrażnień i zaburzenia naturalnej flory bakteryjnej pochwy. Osłabiona bariera ochronna sprawia, że okolice intymne stają się bardziej podatne na infekcje, a bakterie łatwiej przedostają się do przewodów gruczołu Bartholina. Dlatego tak ważne jest znalezienie równowagi. Zarówno niedostateczna higiena, jak i jej nadmiar mogą mieć negatywne konsekwencje dla zdrowia intymnego. 

Urazy mechaniczne 

Wszelkie otarcia, podrażnienia czy mikrouszkodzenia w okolicy pochwy również mogą sprzyjać przedostawaniu się bakterii i rozwojowi infekcji. Może się to zdarzyć w wyniku depilacji, noszenia zbyt obcisłej bielizny, częstych stosunków seksualnych bez odpowiedniego nawilżenia lub intensywnych ćwiczeń powodujących otarcia w okolicach intymnych.

Osłabiona odporność 

Każdy organizm mniej skutecznie zwalcza infekcje, jeśli układ odpornościowy jest osłabiony. Może się tak dziać w przypadku przewlekłego stresu, zmęczenia, niezdrowej diety, czy długotrwałego stosowania antybiotyków, które zaburzają równowagę mikrobiologiczną organizmu.

Przebyte infekcje intymne

Nawracające infekcje pochwy, w tym grzybicze i bakteryjne zapalenia, mogą zwiększać ryzyko zapalenia gruczołu Bartholina. Ponadto częste stosowanie antybiotyków bez odpowiedniej odbudowy flory bakteryjnej, może również przyczyniać się do tego problemu.

Zaburzenia hormonalne 

Zmiany hormonalne również mogą wpływać na produkcję śluzu i funkcjonowanie gruczołów Bartholina. Wahania hormonalne związane z cyklem menstruacyjnym, ciążą, menopauzą czy stosowaniem antykoncepcji mogą zwiększać podatność na infekcje i blokady przewodów wyprowadzających śluz.

Szacuje się, że zapalenie gruczołu Bartholina to schorzenie, które dotyka około 2% kobiet, najczęściej w wieku 20-30 lat. Warto również podkreślić, że zapalenie gruczołu Bartholina może nawracać, dlatego ważne jest monitorowanie objawów i konsultacja ze specjalistą w przypadku ich wystąpienia.